Recensie: Een bijna eindeloze afstand – Tahereh Mafi

De Touching Juliette-serie staat nog ongelezen in mijn kast, maar ik kon het niet laten om me aan Een bijna eindeloze afstand, het nieuwste boek van Tahereh Mafi, te wagen. De Instagramwaardige cover riep gewoon mijn naam toen ik het in de bibliotheek zag staan, en door de laaiend enthousiaste recensies móést ik het gewoon lezen. Ben ik net zo enthousiast als veel anderen of vind ik dat je het boek beter links kunt laten liggen? Ik vertel het je vandaag.

Hier gaat Een bijna eindeloze afstand over

Shirin is het zat om altijd maar aangestaard, beledigd of zelfs aangevallen te worden. Ze is niet meer verbaasd dat mensen vreselijk kunnen zijn, alleen maar vanwege haar afkomst, religie en de hijab die ze draagt. Ze is er klaar mee dat mensen haar niet zien om wie ze is, maar altijd direct een oordeel klaar hebben, en denken te weten wat ze denkt of voelt.

Het is 2002, een jaar na de aanslagen van elf september in New York, en het is een heftige en verwarrende tijd. Shirin sluit iedereen buiten, en verliest zichzelf in muziek en breakdance. Ocean James is de eerste persoon in tijden die haar echt lijkt te willen leren kennen, maar ze komen uit twee schijnbaar onverenigbare werelden. En Shirin heeft de muur om zich heen zo zorgvuldig opgebouwd dat ze niet weet of ze wel in staat is om hem af te breken.

Complexe personages & racisme

Ik kan amper de juiste woorden vinden om uit te leggen hoe mooi, pijnlijk en goed dit boek is. Laat ik beginnen met de personages. Dit boek onderscheidt zich enorm omdat Mafi geen standaard (witte) personages opvoert. In dit verhaal volgen we Shirin, een moslimmeisje dat een hoofddoek draagt, die allereerst moet dealen met het alledaagse racisme waarmee ze te maken heeft. Ze is zo vaak van school verandert dat ze zich zo min mogelijk probeert aan te trekken van iedereen, opmerkingen krijgt ze tenslotte toch wel. Met oordopjes verstopt onder haar hijab en de muziek aan, probeert ze de dag door te komen.

‘Ik kan amper de juiste woorden vinden om uit te leggen hoe mooi, pijnlijk en goed dit boek is’

Alles lijkt een soort van oké. Mensen zeggen de meest vreselijke dingen tegen Shirin, maar ze overleeft de eerste paar dagen op haar nieuwe school. Totdat Ocean met haar begint te praten en ze samen moeten werken tijdens biologie. Shirin houdt afstand, maar wordt toch steeds verliefder en raakt daardoor in de knoop met zichzelf. De personages zijn stuk voor stuk heel complex. Shirin worstelt met zichzelf en wil niet dat Ocean ook met racisme te maken krijgt, zij weet tenslotte hoe moeilijk het is om er dag in dag uit mee te dealen. Daarom houdt ze hem op afstand. Ocean wil Shirin juist beter leren kennen, hand in hand lopen op school en andere dingen doen die je doet als je verkering hebt.

Tahereh Mafi weet de personages heel geloofwaardig neer te zetten en gaat moeilijke onderwerpen niet uit de weg. Wat daarbij helpt, is dat het boek deels autobiografisch is. De schrijfster heeft veel overeenkomsten met Shirin, ze draagt bijvoorbeeld ook een hijab en doet aan breakdance. Je merkt dat de schrijfster de hoofdpersoon daarom extra goed neer kan zetten, zij heeft de meeste dingen ook meegemaakt als tiener.

Niet alleen maar een zwaar boek

Niet alleen de personages maken het boek, ook de setting doet dat. Het is 2002, een jaar na de aanslagen van 9/11 in New York. Ik herinner me zelf vaag dat ik als kind de vliegtuigen door de gebouwen zag gaan op de televisie, dat het net een film leek, maar echt bewust heb ik het niet meegekregen. Als je dat ook hebt of na 2001 bent geboren, dan is dit boek sowieso de moeite waard om de wereld beter te begrijpen. Na 2001 is er namelijk veel veranderd in Amerika. Er kwamen strengere veiligheidsmaatregelen om zo’n ramp te voorkomen in de toekomst, maar mensen gingen ook anders naar moslimmensen kijken. Iemand met een hoofddoek zoals Shirin in Een bijna eindeloze afstand bestempelden sommige mensen meteen als potentiële terrorist. Die angst en afkeer merk je qua sfeer ook in het verhaal.

‘Als lezer deed dat gestaar of die opmerkingen al pijn, laat staan hoe dat is voor iemand zoals Shirin’

Op de school waar Shirin en Ocean zitten merk je ook dat het een andere tijd is dan 2019. Shirin wordt continu aangestaard en als mensen Ocean met haar zien praten, vragen ze zich af wat hij met haar zou moeten. Als lezer deed dat gestaar of die opmerkingen al pijn, laat staan hoe dat is voor iemand zoals Shirin. Toch is het niet alleen maar een heel zwaar boek. Het is ook leuk en grappig, bijvoorbeeld als Ocean en Shirin met elkaar bellen of afspreken op het internet (toen nog niet iedereen een computer had!) Het is lief, want hoeveel Ocean om Shirin geeft is hartverwarmend en aandoenlijk. En het is gezellig, want de breakdanceclub laat zien dat er altijd vrienden zijn die voor je klaarstaan. Iedereen helpt elkaar ook om beter te leren breaken. Leukste schoolclub ooit. Ik wil er bijna zelf bij, haha.

Mijn eindoordeel over het boek

Een bijna eindeloze afstand is zo’n boek dat hetzelfde doet als The Hate U Give, het laat je discriminatie en racisme op een toegankelijke manier een beetje beter begrijpen. Dit zei ik ook in mijn recensie over The Hate U Give, maar klopt nog steeds: als wit persoon kun je racisme denk ik nooit volledig begrijpen. Hoe iemand zoals Shirin er elke dag weer mee te maken heeft – ik zou nooit helemaal weten hoe afschuwelijk dat voelt. Maar met boeken zoals deze kom je heel dichtbij, leer je je inleven in iemand anders en zo beter begrijpen (of herken je als PoC juist veel dingen) en oordeel je voortaan hopelijk minder snel.