Wat wij vonden van Niemand zoals hij van Lucia van den Brink
Een of twee keer per maand lezen Istvan (48) en Paula (25) allebei hetzelfde boek. Van Nederlandse literatuur tot dystopische boeken – alles komt voorbij. In deze editie van De Boomer & De Millennial: Niemand zoals hij van Lucia van den Brink.
Hier gaat het boek over
Renke heeft haar opa Pieter al een tijd niet gezien als ze op een dag pakketjes van hem ontvangt, met Post-its, origami kraanvogels en dagboekfragmenten. Opa Pieter is naar Japan vertrokken nadat hij gediagnosticeerd was met de spierziekte ALS. Waar Renke alle tijd van de wereld heeft, weet hij dat zijn dagen geteld zijn. Hij probeert er het beste van te maken en wil karatetraining volgen bij zijn vriend Yamada. Doordat hij langzaamaan afscheid moet nemen, krijgt de schaduwzijde van zijn persoonlijkheid soms de overhand. Als Renke haar baan verliest, reist ze opa achterna in een ultieme poging hem nog te leren kennen. In Nederland was ze dagelijks bezig met het delen van haar leven op haar blog en socialmediakanalen, maar tijdens haar reis komt ze er juist achter dat niet alles te delen valt. Hoe graag ze dat ook wil.
Instagram en de millennial
PAULA: Het boek opent in het leven van millennial Renke, die plots ontslagen wordt op haar werk terwijl ze denkt dat ze een vast contract krijgt. Normaal legt ze de realistische rafelrandjes van haar leven vast op haar steeds populairder wordende Instagramaccount waar ze bijvoorbeeld een foto van een feestje post met daarbij het onderschrift ‘hier wilde ik eigenlijk naar huis’. Maar een foto van een fles champagne posten, terwijl ze is ontslagen, dat post ze toch maar niet. Heel tegenstrijdig, een Instagramaccount hebben die een realistisch beeld van je leven geeft, terwijl ook dat beeld niet realistisch is. Renke is soms een vat vol tegenstrijdigheden. Wat vond jij van Renke de millennial, boomer?
ISTVAN: Ik had aanvankelijk niet zoveel met Renke, ik had meer met haar opa. En noem me nou geen opa, Millennial! Ik heb gewoon niet zoveel met Instagram en met likes. Nee, wat ik echt interessant aan het verhaal vond was het gegeven van het beleven van de tijd. Het is duidelijk dat Renke er daar te veel van heeft na haar ontslag en dat haar grootvader daar juist veel te weinig van heeft als bij hem de spierziekte is geconstateerd. Juist die verschillende beleving van tijd vond ik een sterke drijvende kracht aan dit boek. Aanvankelijk vond ik het verhaal van de grootvader interessanter aangezien hij voor mijn gevoel meer te vertellen had en een heel leven om op terug te kijken had. Ook zijn pogingen tot aanpassing in een voor hem vreemd land was erg boeiend om te volgen.
‘Aanvankelijk vond ik het verhaal van de grootvader interessanter aangezien hij voor mijn gevoel meer te vertellen had’
PAULA: Ik had toch meer met Renke, al vond ik haar eerlijk gezegd een beetje irritant in het begin, maar tegelijkertijd was zij als personage soms akelig herkenbaar. Dat ik haar irritant vind komt dus ook een beetje omdat het misschien wat confronterend was (haha). Hoe zij handelt in bepaalde situaties, die foto toch niet posten bijvoorbeeld, ik zou waarschijnlijk exact hetzelfde doen. De curator over je eigen online leven, waar je wel de rafelranden deelt en doet alsof je zo transparant bent over alles, maar de ergste dingen toch achterwege laat. Typisch onze generatie, waarin mensen vaak twee Instagramaccounts hebben: één voor de buitenwereld, één voor intimi. Maar of ze daar echt eerlijk zijn is dus maar de vraag. Opa Pieter vond ik ook fantastisch. Doordat de verhaallijnen in het boek elkaar kruisen – je leest vanuit Renke, maar tussendoor zijn er dagboekfragmenten van Opa Pieter die ze krijgt opgestuurd – blijf je wel doorlezen. Bovendien worden de dagen afgeteld boven ieder dagboekfragment, waardoor je als lezer weet: er gaat iets gebeuren. De kracht zit vooral in de personages, maar het plot blijft zo wel genoeg boeien.
Brieven en kraanvogels van opa Pieter uit Japan
PAULA: Zoals ik al zei: het draait vooral om de personages, de band tussen Renke en Pieter. Door familieruzies kent Renke haar opa eigenlijk niet echt. Ze heeft herinneringen aan hem als kind, maar echt vaak zag ze hem nooit. Als ze plots brieven uit Japan krijgt van opa Pieter is dat dan ook een hele verrassing. En het zijn niet zomaar brieven, het zijn dagboekfragmenten. Als lezer kruip je zo steeds meer in het hoofd van de opa die naar Japan vertrok, een teldrang als een soort overlevingsmechanisme heeft en bovendien aan karate doet op hoge leeftijd. Het leven van Renke en de brieven van Pieter lopen op wonderbaarlijke wijze langs elkaar heen. Eerst vond ik dat even wennen, later vond ik dat bijzonder prettig lezen. Het geeft het boek bovendien meer diepgang, omdat het zo niet alleen om Renke draait.
ISTVAN: De band tussen Renke en haar opa is zeker belangrijk, maar er speelt zoveel meer. Het is niet alleen de fysieke zoektocht van Renke naar haar opa in Japan, maar in zekere zin van Renke op zoek naar zichzelf en naar haar rol in het leven. Verder gaat het over verlies en rouwverwerking. Bij de geboorte is haar tweelingzus overleden, dat heeft een enorme impact op haar leven gehad. Maar ook de grootvader kent een groot verdriet. Hij heeft een ongelukkige jeugd gehad en zijn vrouw is op jonge leeftijd overleden. Daarbij komt dan nog dat hij een bijzonder ongelukkige band heeft met zijn dochter de moeder van Renke. Wat ik zo mooi van dit boek vind is dat echter nergens te zwaar wordt. Eigenlijk stemde het boek me naar het einde toe juist steeds optimistischer. Ik denk dat het komt door de grootvader die toch ondanks alle tegenslag in staat blijft om te relativeren en Renke steeds meer over zichzelf leert. Verder vond ik de omzwervingen van Renke door Japan mooi gedaan. Het deed me een beetje denken aan Lost in Translation als ze daar met een jongeman de stad Tokio ontdekt en uiteindelijk in een karaokebar belandt. Wat mij betreft had daar trouwens nog wel wat meer ingezeten.
‘Op bijna achteloze wijze schetst Lucia in een paar zinnen een hele wereld, een achtergrond van iemand, zonder dat het gemaakt voelt’
PAULA: Ja, de avonturen van Renke in Tokio, daar wilde ik ook wel meer over lezen. De sfeer van Tokio is voelbaar, dat bruisende en chaotische van zo’n wereldstad, maar ik miste meer over Renke zelf. De zoektocht naar opa speelt ondertussen, maar ik van mij mocht de focus hier wel wat meer op de zoektocht naar zichzelf. Dat stukje ‘identiteit’ miste ik, nu kon ik Renke net niet helemaal vatten. Wat wel knap is, en dat zeg jij ook al, is dat er ondertussen nog veel meer speelt – haar overleden tweelingzus, de ingewikkelde band tussen haar moeder en opa Pieter. Op bijna achteloze wijze schetst Lucia in een paar zinnen een hele wereld, een achtergrond van iemand, zonder dat het gemaakt voelt. Dat is heel knap.
ISTVAN: Dat vond ik nou juist intrigerend aan dit boek. Dat je het soms net niet helemaal goed kunt ‘vatten’ en dat er best nog heel wat onuitgesproken blijft. Als lezer krijg je nooit helemaal het complete overzicht en dat vond ik ook wel prima zo. Het leven is een aaneenrijging van gemiste kansen en onuitgesproken conflicten. We willen allemaal meer controle over zulke momenten, maar als mens blijken we keer op keer feilbaar. Wat dat betreft past de ALS van grootvader en zijn groeiende afhankelijkheid van karateleraar Yamada heel mooi als symboliek in het verhaal.
Ons eindoordeel
PAULA: Al met al is Niemand zoals hij een mooie debuutroman van Lucia van den Brink. Ik had een haat-liefdeverhouding met Renke, maar door de brieven van opa bleef het verhaal boeien. Bovendien komt de sfeer van Japan goed over. Het is niet alleen maar karaoke en bonsaiboompjes, het is ook de grijsheid en gehaastheid van een stad als Tokio, de schoonheid van de bloesembomen en het uitgestrekte platteland waar Yamada woont. Toch miste ik meer avontuur in Tokio, zoeken naar identiteit zoals millennials dat nu eenmaal doen. Ik geef het boek 3 sterren.
ISTVAN: Ik vond dit echt een bijzonder prettig boek om te lezen. Wat ik er vooral fijn aan vond was dat het boek in feite een verslag is van een spirituele reis zonder dat er allerlei quasi-diepzinnige filosofische beschouwingen op de lezer worden losgelaten. Het is daarentegen juist allemaal lekker nuchter en de levenslessen van de oude karatetrainer Yamada waren eerder amusant dan belerend. Zonder te willen spoileren vond ik ook het einde van het boek goed gevonden. Het past echt mooi bij de voortdurende zoektocht van mensen naar elkaar, zonder ooit echt helemaal bij elkaar uit te komen. Ik kom op 4 sterren uit.
Als je het boek ook las, laat hieronder dan zeker weten wat jij ervan vond!